Yüksekte Yapılan İşler İçin Neden Yüksekte Çalışma Yönetmeliği Düzenlenmeli?
- Oktay Tan
- 13 Nis
- 2 dakikada okunur
Ülkemiz mevzuatı, işyerlerinde yüksekte çalışanların güvenliği ile önlemler, sadece Yapı işlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği’nin Ek – 4 Yapı alanları için asgari sağlık ve güvenlik şartları ile ilgili A/1-7 maddelerinde bulunmaktadır. Ancak, bu önlemlerin sadece inşaat sektöründe değil değişik sektörlerde (Örneğin,Yüksek katlı binalarının dış yüzey bakım ve temizliği, Rüzgâr enerji santralleri, Gaz Depolama Tankları, Petrol ve Gaz Tesisleri, Yüksek gerilim hatları vb.) teknik açıdan nasıl uygulanması gerektiği konusunda yeterince ayrıntı vermediği gibi bazı noksanlıklar bulunduğundan yüksekten düşmeyle ilgili iş kazalarını azaltmada hedefine ulaşamamıştır. Nitekim, SGK istatistik yıllıklarına bakıldığında çalışanların düşmesi sonucu meydana gelen iş kazası sayısının, adı geçen yönetmeliğin yürürlüğe girdiği 2013 yılında 29.995 iken 2020 yılında yaklaşık iki kat artarak 54.017 olduğu görülecektir.
Oysa, bu konuda gelişmiş ülkelerdeki mevzuata ve uygulamalara bakıldığında; yüksekte güvenli çalışma konusunda çok daha ayrıntılı çalışmaların olduğunu görülmektedir. Örneğin, 2005 yılında İngiltere’ de çıkartılan bir yönetmelik ile yüksekte yapılan çalışmalardaki düşme riskleri ve bu risklere karşı alınması gerekli önlemler, ayrıntılı şekilde tanımlanmıştır.1 Bu yönetmelik İngiltere HSE (Health and Safety Executive) tarafından çıkartılmıştır. İskoçya ve İrlanda da bu yönetmelik uygulanmaktadır.
ABD’de İş Sağlığı ve Güvenliği İdaresi (OSHA)’nın standartlarından2 1926 sayılı (standart 29 CFR) yapı işlerinde sağlık ve güvenlikle ilgili yönetmeliğin M 1926.500 (Fall Protection) alt başlığı tamamen yüksekten düşmeye karşı güvenli çalışmayla ilgili hükümler bulunmaktadır. Ancak, bu yönetmelik İngiltere’de olduğu gibi yüksekte yapılan işlere özgü değildir. Ülkemizde olduğu gibi Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği içerisinde yer almakla birlikte yüksekte yapılan çalışmalarda karşılaşılan risklere karşı alınacak tedbirlerin teknik açıdan nasıl uygulanacağına dair teknik ayrıntılar olmadığı gibi bir takım noksanlıklar da (Örn: yüksekte çalışmalarda düşmeyi önleme planı, mesleki yeterlilik eğitime tabi tutulmaları, sağlık açısından bedenen işe uygunluk raporu vb.) bulunmaktadır. Ayrıca, bu yönetmeliğe bağlı çıkan bir çok OSHA yayını da bulunmaktadır.3 ABD dışında İspanya’ da da OSHA yönetmelik ve standartları uygulanmaktadır. Buna paralel bu AB ülkelerinde OSHA tarafından birçok eğitim programları düzenlemekte ve öngörülen standartların pratik açıdan uygulanması sağlanmaktadır.
Avrupa Birliği, Lizbon Antlaşması'nın 153. maddesi4 temelinde kabul edilen, işyerlerinde sağlık ve güvenlik düzenlemelerini kapsayan sağlam bir çerçeveye sahiptir. Bu çerçeve, iş sağlığı ve güvenliğinin çalışma ortamı ve koşulları dahil sosyal güvenlik ve işçilerin korunması ve çalışanların danışmanlığı dahil tüm yönlerini kapsamaktadır. İş sağlığı ve güvenliği alanındaki bu andlaşma yasal olarak üye Devletleri bağlayıcı olduğundan ulusal yasalarına da aktarılmıştır. Açıklanmaya çalışılan iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yönetmelikler Federal Almanya’da da çıkarıldığı görülmektedir.
Özetle, gelişmiş ülkelerde uygulanan mevzuatları genel olarak incelendiğinde, tüm sektörleri kapsayan Yüksekte Çalışma Yönetmeliği bulunmakta ve bu yönetmeliklerin uygulanabilirliğinin sağlanması için ayrıca bir çok yayın ve kitapçık çıkartıldığı görülmektedir. OSHA ve HSE gibi kuruluşlar eğitim ve seminer programları düzenlemekte, çeşitli işler için akreditasyon süreçlerini belirleyip sürekli izlenmektedir. Ayrıca, bütün bu uygulamalar görsel medya ve internet kullanılarak desteklenmektedir. Bunların dışında oluşturulan sistem bütünsel olarak uluslararası disiplinlerle (IRATA, LOLER5, vs) ve standartlarla tamamlanmakta ve daha tutarlı hale gelmektedir. İşte bu nedenlerle, yüksekte yapılan işlerde alınması gerekli bu önlemlerin sadece inşaat sektöründe değil gelişmiş ülkelerde uygulandığı gibi, tüm sektörleri kapsayan ekte taslağı sunulan Yüksekte Çalışma Yönetmeliği’nin düzenlenmesinin gerektiği düşünülmektedir.
Yorumlar